Özet
AVRUPA SANATININ TEMELLERİNDE ORTA ASYA TÜRK SANATININ İZLERİ
Avrasya üslubu olarak isimlendirdiğimiz ve üslup birliği içerisinde gelişerek üç gruba
ayrılan Orta Asya etkilerinin, Avrupa tarihi, düşüncesi, edebiyatı, kültür ve sanat eserlerindeki
derin izleri, artık inkâr edilemez bir gerçek olarak araştırmacıların önemli inceleme
alanlarında yer bulmuştur. Oldukça erken devirlerden olmak üzere Türk boylarının
Kuzey Karadeniz ve doğu Avrupa’ya bozkır sanatının yani Avrasya üslubunun yayılmasında
en önemli etken oldukları, bıraktıkları eserler ve bu eserlerin etki ettiği Avrupa sanatındaki
örneklerinden rahatlıkla anlaşılmaktadır. Bu etkiler, Avrupa’nın hemen tamamında
kendisini hissettirecek kadar güçlüdür. Artık Orta Asya Türk sanatı ve kültürüne
ait etkilerin sadece sanatsal faaliyetlerle sınırlı kalmadığı, günlük hayata da tesir edecek
kadar güçlü olduğu kaynaklarda geçmektedir. Etkilerin ilerleyen dönemlerde de yok olmadığı,
aksine artarak devam ettiği görülür. Yapılan bilimsel çalışmalar ve kazı buluntuları,
Avrasya üslup özelliklerinin geç dönemlerde dahi sevilerek kullanıldığını göstermesi
bakımından önem arz eder. Özünü Orta Asya atlı bozkır kültürünün oluşturduğu yaşam
biçimi ve inancından olan ve her birinin derin anlamları olan figür veya motiflerin, İslam
ve Batı sanatına tesirleri sürekli görmezlikten gelinmiştir. Ancak yapılan çalışmalar ve
ortaya çıkarılan yeni örnekler Orta Asya Türk sanatı ve kültürüne ait etkilerin sadece
sanatsal faaliyetlerle sınırlı kalmadığı, günlük hayata da tesir edecek kadar güçlü olduğu
kaynaklarda geçmektedir. Öyle ki Bizans’ta günlük yaşamda Hun kıyafetlerinin ve yaşam
biçiminin moda olarak kabul gördüğü, Hunların saç biçimlerinin de Bizanslılar arasında
sevilerek kullanıldığı klasik Bizans kaynaklarında geçmektedir. Etkilerin Roma /Bizans
ile sınırlı kalmadığı, erken dönemde Pers ve devamında Sasanilerde de kuvvetli bir şekilde
hissettirildiği dikkati çekmektedir. Bu çalışma ile Orta Asya Avrasya Üslubunun Batı Sanatı ve uygarlığına etkileri özellikle örneklerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca
bu etkilerin yerli ve yabacı araştırmacılar tarafından değerlendirmeleri de makalede,
özellikle vurgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Hun Sanatı, Avrupa Sanatı, Bizans, Roma, Avrasya Üslubu.
