Özet
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ “SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENİ” KAVRAMINA İLİŞKİN METAFORİK ALGILARI
Bu araştırma, geleceğin öğretmeni olacak olan sosyal bilgiler öğretmen adaylarının
“sosyal bilgiler öğretmeni” kavramına ilişkin görüşlerini metaforlar vasıtasıyla ortaya
çıkarmak, sosyal bilgiler öğretmenliğine bakış açılarını, mesleği nasıl algıladıklarını
değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 2017-2018 eğitim-öğretim
yılı bahar döneminde bir devlet üniversitesinin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü sınıfında
öğrenim gören 127 sosyal bilgiler öğretmen adaylarından oluşmaktadır. Araştırma
verileri belirlenen amaç doğrultusunda, araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan
formda yer alan “Sosyal Bilgiler Öğretmeni………. gibidir, çünkü……….” ifadesinin
doldurulması ile elde edilmiştir. Yapılan araştırmada araştırmanın doğası gereği nitel
araştırma yöntemlerinden biri olan olgubilim deseni kullanılırken, verilerin analizinde
ise nitel araştırma desenine uygun olarak içerik analizinden yararlanılmıştır. Yapılan
analizler neticesinde çalışmanın uyuşum yüzdesi 0.91 olarak belirlenirken kavrama ilişkin
olarak adaylar tarafından 114 metafor üretildiği görülmektedir. Üretilen metaforlar
ortak özellikleri doğrultusunda “kapsayıcılığın sembolü olarak sosyal bilgiler öğretmeni,
yetiştirici ve geliştirici olarak sosyal bilgiler öğretmeni, bilgi kaynağı olarak sosyal
bilgiler öğretmeni, yol gösterici, rehber olarak sosyal bilgiler öğretmeni, yaşam kaynağı olarak sosyal bilgiler öğretmeni, umutsuzluğun göstergesi olarak sosyal bilgiler öğretmeni”
şeklinde kategorilere ayrılmıştır. Araştırılan kavramla ilgili olarak öğretmen adayları
tarafından tercih edilen metaforların çoğunlukla olumlu yargı bildirdiği ve en fazla
değinilen metaforun “güneş (f=6)” metaforu olduğu anlaşılmaktadır. Kategoriler içinde
en fazla metafor sayısına (28) ve frekansa (f=36) sahip kategori “kapsayıcılığın sembolü
olarak sosyal bilgiler öğretmeni” kategorisi iken en az metafor sayısına (5) ve frekansa
(f=8) sahip kategori ise tek olumsuz yargı bildiren metaforlardan oluşan “umutsuzluğun
sembolü olarak sosyal bilgiler öğretmeni” kategorisidir. “Umutsuzluğun göstergesi olarak
sosyal bilgiler öğretmeni” kategorisinde adayların öğretmenlik mesleğini icra etmelerine
engel olan atama sıkıntısının metaforlar aracılığıyla ifade edildiği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Eğitim, Öğretim, Metafor, Sosyal Bilgiler Öğretmeni, Sosyal Bilgiler Öğretmen Adayı.
