Özet
TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ ETKİNLİKLERİN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN OKUDUĞUNU ANLAMA BECERİSİNİN İNCELENMESİ
Bu çalışmanın amacı ortaokul 5-8. sınıflarda okutulan Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin
değerlendirme bölümünde yer alan okuduğunu anlama sorularının, Türkçe Dersi
Öğretim Programı’nda yer alan kazanımlarla ve hedef kitlenin özellikleriyle uyumlu olup
olmadığını incelemektir. Araştırma da nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi
yapılarak betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Çalışmada Türkçe ders kitaplarındaki
etkinliklerde yer alan 1928 soru incelenmiş, incelenen soruların 964 tanesi okuduğunu
anlama sorusu olarak değerlendirilmeye alınmıştır. Türkçe Öğretim Programı’ndaki
okuma kazanımlarının bilişsel basamakları tespit edilmiş, kazanımların bilişsel düzeyi
belirlendikten sonra kazanımlara uygun hazırlanan sorular dört sınıf düzeyinde okuma
öncesi, okuma sırası ve okuma sonrası etkinlikler şeklinde değerlendirilmiştir. Son olarak
Türkçe ders kitabında bulunan okuduğunu anlama soruları, sınıf ve yaş düzeylerine
uygunluğu açısından değerlendirilmiş, Chall’ın gelişim basamaklarına göre yorumlanmıştır.
Araştırmanın sonucunda ortaokul 5-8. sınıf düzeyinde en fazla kavrama ve hatırlama
basamaklarında sorular sorulduğu görülmüştür. Soruların Türkçe Dersi Öğretim
Programı’ndaki kazanımların hedeflediği bilişsel beceri seviyelerine uygun olarak hazırlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf ve yaş düzeyi arttıkça soruların temsil ettiği bilişsel beceri seviyelerinde azalma olduğu görülmüş, ayrıca sorular hazırlanırken öğrencilerin sınıf ve yaş düzeylerinin dikkate alınmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Türkçe öğretimi, Ders kitabı, Etkinlik, Okuma, Okuduğunu anlama.
