Özet
DOĞU DÜŞÜNCESİNDE HERMETİK RUHSAL SİMYA TECRÜBESİ VE HACI BEKTAŞ-I VELÎ’NİN MAKÂLÂTI
Bu çalışmada doğu düşüncesinin öznel olan doğası tanımlanarak; hermetik düşünce ile ruhsal simya bu düşüncenin tecrübî formu olarak ele alınmıştır. Gerek öznel gerçeklik algısına dayalı bu iki formu yansıtması ve gerekse de doğu düşüncesi ile İslam dininin sentezinin önemli bir örneğini oluşturması nedenleri ile Alevi/Bektaşi gelenek, Hacı Bektâş-ı Velî’nin Makâlât adlı eseri üzerinden incelenmektedir. Batı düşüncesinin gerçekliği genel geçer ve nesnel olarak algılamasına karşın doğu düşüncesi, gerçekliği öznel forma sahip istisnai ve tecrübî bir durum olarak tanımlamıştır. Tasavvuf ekolleri içerisinde özellikle Alevi-Bektaşi Sûfîlik, doğu düşüncesini karmaşık kavramsallıkla değil de oldukça sıradan ve net olarak yansıtan karakteristik özelliklere sahiptir. Makâlât adlı eser hermetik ruhsal simya geleneği çizgisinde, Alevî Velayet anlayışına bağlı olarak İslâmî terminolojiyi yorumlamaktadır.
Anahtar Kelimeler
Doğu düşüncesi, Makâlât, Hermetik, Öznellik, Simya, Dört Unsur.
