IV. MURAD’IN TORUNU FATMA HANIM SULTAN’A AİT BİR VAKFİYE
(The Waqfiya of Fatma Hanım Sultan daughter of Melek Ahmed Pasha
)
|
Yazar
|
:
Ahmet Ateşyürek
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
25
|
|
Sayı |
:
85
|
|
Sayfa |
:
1-13
|
| Dergiye Geliş Tarihi |
:
21.01.2021
|
| Yayımlanma Tarihi |
:
31.03.2021
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Ahmet Ateşyürek , (25). IV. MURAD’IN TORUNU FATMA HANIM SULTAN’A AİT BİR VAKFİYE. Ekev Akademi Dergisi, 85, p. 1-13. Doi: 10.17753/Ekev1853.
|
Özet
Vakıf toplum hayatımızda yardımlaşmanın en güzel örneklerini sunan bir müessesedir.
Osmanlı toplum hayatında da eğitimden sağlığa, barınmadan istihdama kadar birçok
alanda vakıflar öncü rol oynamıştır. Tutulan kayıtlar da işin içine girdiğinde, vakıflar
geçmişten günümüze bilgiler aktaran değerli kaynaklara dönüşmektedir. Bu kayıtların tutulduğu
vakfiyeler, bize Osmanlı toplumunu tanımamızı sağlayacak bilgiler sunmaktadır.
Bu bilgiler arasında vakıf kurucularının kimlikleri de yer almaktadır. Osmanlı döneminde
toplumsal sınıfına ve cinsiyete bakılmaksızın herkes vakıf kurabiliyordu. Vakıflarda kadınlar
hem yönetici olarak çalışabilmekte hem de bu hayır kurumlarında muallimelik gibi
görevler alabilmekteydi. Kadınlar vakıf kurucusunun talebi olması durumunda mütevelli
de olabilmekteydi. Vakıf kurucusu kadınlar arasında padişah eşleri ve kızları önemli bir
yer tutmaktadır. Hanedan üyeleri sahip oldukları geniş imkânları sosyal, kültürel, eğitim
gibi birbirinden farklı alanlarda ihtiyaç sahibi insanların istifadesine sunmuşlardır. Bu
makalenin amacı IV. Murad’ın torunu Fatma Hanım Sultan’a ait vakfiyelerin mahiyetidir.
Fatma Hanım Sultan’ın hayatına dair malumat kısıtlıdır. Vakfiyelerdeki bilgilerden Fatma
Hanım Sultan’ın annesi İsmihan Sultan’ın ömrü vefa etmediği için tamamlayamadığı
vakıf işlerini üstlendiği anlaşılmaktadır. Vakfedilenler arasında fakir kırk öğrencinin okutulduğu
bir mektep bulunmaktadır. Vakfiyede mektebin, mektep görevlilerinin ve talebelerin
ihtiyaçlarının nakdî ve aynî olarak karşılanmasına yönelik ayrıntılı hizmet şartları
yer almaktadır. Ayrıca çok sayıda insana gelir sağlayacak hizmet şartlarının koşulduğu
anlaşılmaktadır. Bu bilgiler ışığında, hanedan üyesi kadınların toplumda eğitimden ekonomiye
birçok alanda aktif oldukları ve devlet-toplum buluşmasında ciddi bir rol üstlendikleri
bir kez daha görülmüş olmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Tarih, Vakıf, Vakfiye, Osmanlı Devleti, Fatma Hanım Sultan.
Abstract
The foundation is an institution that offers the best examples of cooperation in our
social life. Foundations played a pioneering role in Ottoman social life in many areas
from education to health, from shelter to employment. Foundations turn into valuable
resources that convey information from the past to the present when the records kept are
also involved. The waqfiyas in which these records are kept provide us with information
that will enable us to get to know the Ottoman society. This information includes the
identities of foundation founders. In the Ottoman period, anyone could establish a
foundation regardless of social class and gender. In foundations, women could both work
as managers and take positions such as teacher and mullah in these charities. Women
could also become trustees at the request of the founder of the foundation. The wives
and daughters of the sultans have an important place among the founding women of the
foundation. The members of the dynasty offered their wide range of opportunities to the
use of people in need in different fields such as social, cultural and education. The purpose
of this article is the nature of the waqfiyas of Fatma Hanım Sultan, the granddaughter of
IV. Murad. Information about Fatma Hanım Sultan's life is limited. From the information
in the waqfiya, it is understood that Fatma Hanım Sultan's mother İsmihan Sultan has
undertaken the foundation works that she could not complete because her life did not
pass. Among those who are endowed, there is a school where forty poor students are
taught. The waqfiyas includes detailed service terms for meeting the needs of the school,
school officials and students in cash and in kind. In addition, it is understood that service
conditions that will provide income for a large number of people are stipulated. In the
light of this information, it is seen once again that women members of the dynasty are
active in many areas from education to economy and play a serious role in the statesociety
meeting.
Keywords
History, Foundation, Waqfiya, Ottoman Empire, Fatma Hanım Sultan.
