MUKAYESETÜ’L-LÜGATEYN’E GÖRE AZERBAYCAN TÜRKÇESİ İLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ ARASINDAKİ YALANCI EŞDEĞERLER
(The False Friends in Azerbaijan Turkish and Turkey Turkish According to Mukayesetü’l-Lügateyn
)
|
Yazar
|
:
Ahmet Haşimi
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
25
|
|
Sayı |
:
86
|
|
Sayfa |
:
37-56
|
| Dergiye Geliş Tarihi |
:
20.02.2021
|
| Yayımlanma Tarihi |
:
24.05.2021
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Ahmet Haşimi , (25). MUKAYESETÜ’L-LÜGATEYN’E GÖRE AZERBAYCAN TÜRKÇESİ İLE TÜRKİYE TÜRKÇESİ ARASINDAKİ YALANCI EŞDEĞERLER. Ekev Akademi Dergisi, 86, p. 37-56. Doi: 10.17753/Ekev1907.
|
Özet
Türk dünyası ortak ata kültür mirası farklı coğrafyalarda çeşitli etkiler altında yeniden
yoğrularak şekillenmektedir. Meydana getirilen edebî eserler, Türk unsurlarının
birbiriyle ilişkilerini artırması amacıyla karşılıklı olarak aktarılmaktadır. Fakat yüzyıllardır
birbirinden çeşitli sebepler altında ayrı düşmüş ve iletişimi kesilmiş unsurların
dillerinde de farklılıklar ortaya çıkmıştır. Bu durum aktarma çalışmalarında birtakım
zorlukları beraberinde getirmektedir. Çeşitli düzeylerde ortaya çıkan aktarma hatalarının
biri de yalancı eş değer kelimelerle ilgilidir. Yalancı eş değerlik, kaynak ve hedef
anlaşma birimlerinde eş değer gözüken fakat eş değer olmayan kelime, yapı ve dizim
birimleridir. Ana dili Azerbaycan Türkçesi ile yaşadığı ülkenin dili olan Farsçayı çok iyi
bilen Heyet, bu iki dili; kökenleri, ses uyumu, fiilleri ve kelimelerinin özellikleri bakımından
karşılaştırarak Türkçenin fiil ve kelime türetme özelliği açısından daha zengin olduğunu
örneklerle ispatlamaya çalışmıştır. Mürsel Öztürk tarafından Farsçadan Türkçeye
çevrilen Mukayesetü’l-Lügateyn’in sözlük bölümünde Azerbaycan Türkçesine ait 1650
kelimenin Farsça karşılığı verilmiştir. Bu çalışmada Mukayesetü’l-Lügateyn’e göre Azerbaycan
Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki yalancı eşdeğerlikler tespit edilmeye
çalışılacaktır. Bu kelimeler üzerinde yapılan araştırmada 71 yalancı eş değer kelime tespit
edilmiştir. Yapılan incelemede bu kelimelerin bazılarının tam yalancı eş değer kelime
bazılarının da özellikle derleme ve tarama sözlüklerinde karşılıkları bulunduğu için kısmi
yalancı eş değer kelimeler olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmanın sonunda da aktarma
çalışmalarının önemi vurgulanarak aktarmalarda yalancı eş değer kelimelerle ilgili hataların
azaltılması için bazı önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Yalancı Eş Değerler, Lehçe İçi Aktarma, Mukayesetü'l-Lügateyn, Azerbaycan Türkçesi, Aktarma Problemleri.
Abstract
The common ancestor cultural heritage of the Turkish world is being shaped by being
re-kneaded in different geographies under various influences. The literary works produced
are transferred mutually in order to increase the relations of Turkish elements with each
other. But for centuries, there have been differences in the languages of the elements that
have been separated from each other for various reasons and whose communication has
been interrupted. This situation brings with it some difficulties in transfer studies. One of
the transmission errors that occur at various levels is related to false friends words. False
friend is a word, structure, and syntax units that appear equivalent in source and target
agreement units, but are not equivalent. The delegation knows very well Azerbaijani
Turkish and Persian, the language of the country in which they live. He tried to prove
with examples that Turkish is richer in terms of verb and word derivation features by
comparing origins, sound harmony, verbs and words. In the dictionary section of
Mukayesetü'l-Lügateyn, which was translated from Persian to Turkish by Mürsel Öztürk,
Persian equivalent of 1650 words belonging to Azerbaijani Turkish is given. In this study,
according to Mukayesetü’l-Lügateyn in Azerbaijani Turkish false friends between Turkey
Turkish will be studied to determine. In the research conducted on these words, 71 false
friend words were found. In the examination, it was concluded that some of these words
are exact false friend words and some of them are partial false friend words, especially
since they have equivalents in the Compilation and Screening dictionaries. At the end of
the study, some suggestions were made to reduce the mistakes about the sample of false
friend words in quotations by emphasizing the importance of transference studies.
Keywords
False Friends, İntra-Lingual Translation, Mukayesetü'l-Lügateyn, Ajerbaıjani Turkish, Transmission P
